John beschrijft het als volgt:
“Beeld jezelf het geluid van een straalmotor (of als je dat niet kunt een jankende stofzuiger) op vol vermogen in, maar dan in je hoofd”. De chaos, ruis en druk op mijn hersenen die ik bij overprikkeling ervaar is meer dan pijnlijk, ik zou bij wijze van spreken zo een gat in mijn hoofd schieten om van die pijn af te komen zo erg is het.
Dit verschijnsel kent verschillende fases en komt niet alleen bij autisten voor; zij zijn er slechts gevoeliger voor door hun onvermogen prikkels op een natuurlijke wijze te filteren.
Om aan te geven hoe ver dit kan gaan een paar voorbeelden;
In de geriatrie kennen we het verschijnsel onder de naam ‘delier’; bejaarden die uit hun vertrouwde omgeving in het ziekenhuis terecht komen zijn er bevattelijk voor. De hersenen krijgen ineens zoveel te verwerken dat er een soort chemische kortsluiting ontstaat. De Alkmaarse geriater Kalisvaart schat in dat er jaarlijks meer dan 600 bejaarden aan sterven. (ongeveer net zoveel als we jaarlijks aan verkeersdoden hebben…)
Kalisvaart:
“Delirante patiënten zijn altijd zeer angstig. Ik trof mensen liggend aan op de grond, zeer agressief. Of juist stil en verkrampt in bed, inactief en apathisch. Iemand die een delier heeft, denkt vaak dat hij bedreigd wordt. Ze hebben een verlaagd bewustzijn, ze zijn niet helder. Weten niet wie of waar ze zijn.”
“Je moet het je voorstellen als chemische chaos in de hersenen. De balans van allerlei neurotransmitters, de signaalmoleculen tussen de hersencellen, is bij een delier verstoord, zodat het functioneren van de hersenen op grote schaal bedreigd wordt – en dat is gevaarlijk. Door die verstoring in de hersenen kan de bloeddruk of de hartslag ook sterk toenemen, daar kan dat lichaam niet tegen. Een kwart van alle ouderen die in het ziekenhuis een delier krijgen, is na drie maanden dood.”
Het verschijnsel is ook bekend bij soldaten onder oorlogsomstandigheden. Als de druk te hoog oploopt ontstaan zien we dezelfde patronen: ofwel bevriezen mensen, zijn niet meer aanspreekbaar of kruipen bv in foetushouding weg in een hoekje. Ofwel gaan volstrekt onbeheerst door het lint, slaan op de vlucht, rennen de vijand tegemoet, gaan wild om zich heen slaan etc.
Een autistisch meisje maakt op youtube het volgende filmpje om duidelijk te maken wat er bij haar gebeurt; ze visualiseert hier de eerdere fases, voordat de kortsluiting kompleet is:
YouTube: Sensory Overload Simulation
Als u de volgende keer een autistisch kind meemaakt dat ‘flipt’ bedenk dan:
Morele vraag:
Hoewel het gedrag op dat moment onacceptabel mag zijn, is de vraag in hoeverre we het kind daarvoor moeten/mogen bestraffen.
Niet zelden geven deze kinderen ruim van te voren een veelvoud aan signalen af dat ze de grip verliezen, maar zijn ze niet in staat zich aan de opbouwende overprikkeling te onttrekken.